Skip to content

September 15, 2016: Session 3

    Maithili Folklore 16_09_15_3

    Documented by Coralynn V. Davis and Carlos Gomez
    Transcription by Nidhi Anand and Translation by Neeraj Kumar

    Teller: Sudhir Jha
    Location: Narayan Patti
    Date: 9/15/16

    View the transcription in Maithili.

    Side-by-side Maithili and English

    भगवान के, भगवान के से देवान जी छलखिन  चित्रगुप्त, मतलब हुनकर सबटा हिसाब किताब रखनिहार चित्रगुप्त छलखिनl त ओइ ठाम भेलय जे ककरा जन्म जे भेलय यै, त जन्म के बंटवारा, उमर के बंटवारा हेतय, उमर के बंटवारा हेतय l त सब ओइ ठाम बेरा बेरी पहुंचल l

    Chitragupta was the Diwan ji of God, meaning the person who maintained all the records for God. Whenever somebody was born, the determination of their lifespan took place there. So everybody arrived there as their turn came.

    त सबसे पहिने मनुष्य, मनुख गेल, जे अउ सरकार हमर कि उमर निर्धारित केलऊं है l जन्म त देलऊँ, हम जे इ पृथ्वी पर एलौ हैं त हमर उम्र कतेक अहां निर्धारित केलऊं? त कहलखिन कि जे कनी हमरा चित्रगुप्त के पूछा दियाl जन्म त हम द देलऊँ लेकिन हिसाब त हुनका लग में छैन l

    So it was humans who went to God first and asked, “My lord, what length of life have you designated for human beings? You have given us humans life, but given that  we have now arrived on earth, what lifespan have you decided for us?” God responded, “Let me consult with Chitragupta. Of course I have given you birth, but it is Chitragupta who has this calculation.”

    त चित्रगुप्त कहलखिन कि जे यउ, अहां के उमर, मनुख के उमर चालीस बरख रखलियय यैl ऐं, मनुख कहय छैन जे, सरकार जे इ जन्म देलऊँ, आ इ चालिसे बरख जीव l जवान हैब कि मरिए जैब, त से नइ त, अइ उम्र स त किछ नइ हुआ वाला अइl इ उम्र कि भेल जे चालिसे बरख अहां जीयब l ओ, त मनुख, अहां के उम्र चाही बेसी, ठीक छै l

    Then Chitragupta replied “Hey, I have allocated forty years of life for humans.” But the humans objected, “You have given us a life, my Lord, but we will live for just forty years! We will die when we are young. What is the use of this much time? What’s this age that says we will live just till forty!” “So you want more years? OK then.”

    ता बीच में बड़द आयल, माल, माल-जाल l ओ जे आयल त ओ कहलखिन जे सरकार हमर कि उमर अइ? त हो चित्रगुप्त के पूछइ छियन l त चित्रगुप्त कहलखिन जे चालीस बरख l

    Now, meanwhile, the oxen came to God. The livestock, you know. And when they came, they asked, “My lord, what would be the lifespan for us?” God said, “Oh, yes, let me ask Chitragupta.” Chitragupta replied, “It’s forty years.”

    सरकार नइ नइ, बाप रे बाप, इ चालीस बरख जे हमर उमर रखलौ ऐं से तीनिये बरखक जे उम्र हमरा होइ यै, कि किसान जे छै से गर्दन पर द दइ यै हर आ पीठ पर लाठी मारा लगय यै, से हम जे ओते दिन जीव, चालीस बरख, से तेसरे बरख में त गर्दन पर हर दइ यै आ ऊपर स पीटय यै खेत में l नइ नइ नइ, हमरा ऐते उमर सरकार नइ दिय l

    The oxens objected, “My lord, no, no, please. You have allocated forty years for us, but you know, as soon as we turn three, farmers would hang the bow yoke on our necks and start hitting our backs with a stick. So if we were to live that long, farmers would start beating us in the farm as soon we turned three. So, no, no, no. Please don’t give us a life that long, my lord.”

    भगवान कहलखिन चित्रगुप्त के, “हो चित्रगुप्त, हिनका में से दस बरख उम्र से बढ़ा दहुन मनुख केl” त मनुखक उम्र भ गेलन चालीस आ दस पचास बरख l

    God then told Chitragupta, “Hey Chitragupta, take ten years out of the oxen’s life and add it to that of humans.” So the humans got forty plus ten, a total fifty years.

    त ठीक छै, ओइ ठाम से जखन फेर इ गेल, त आयल कुकुर (डॉग), सरकार हमर कि उमर निर्धारित छै? त चित्रगुप्त कनी कहुन जे कते उम्र छै निर्धारितl त अहूँ के उम्र चालीस बरख अइl 

    Then after they left, came he dogs. They asked, “My lord, how long of a lifespan for us?” God asked, “Chitragupta, tell them how long their lifespan is?” To which Chitragupta replied, “Forty years for you as well.”

    कुकुर कहय छैन, सरकार न हमरा कतो घर अइ, नइ आँगन अइ, नइ कतो हम जैब जे खेनाइ पिनाइ, जे जहि अंगना जाइ छी तहि अंगना में धाप धाप, मारा लाठी, लाबा लाठी एकरा, आवारा कुकुर सब l ओ अपन प्राण बचबैत कहलक जे सरकार हमरा जे एते उमर देब त लाठिये खाइत खाइत हम त मरि जैब, आ कता के भोजन देत l ओ चल गेल l

    The dogs objected , “My lord, neither have we a home, nor have we a place to eat. We are shooed away from the houses we visit. People shout, “Bring a stick, hit them, get them out, these stray dogs!” The dogs prayed for their life, and requested, “My lord, if you give us this long a life, we will die receiving only beatings from people, rather than food.” The dogs then left.

    तकरा बाद ओइ ठाम से आयल पक्षी में उल्लू l सरकार हमर कि उमर? त हो, तोरो त चालीसे बरख छ l 

    After them, came the owls. “My lord, how long will we live?” they asked. Chitragupta replied, “Hey, you also have forty years.”

    त ओहो बड़द वाला उमर दस बरख, कुकुर वाला उमर सेहो मनुख में दस बरख, त सतर बरख भ गेल मनुख के l

    So the humans’ life became seventy years long, after getting ten years each from that  of the oxen, dogs and owls.

    तकरा बाद आयल उल्लूl  त तोहर कते उमर? त ओकरो चालीस बरख l अरी राम, हो सरकार हमरा त दिन क सूझबे नइ करइ यै, राति क सुझए यै, आ सेहो कि कहय छै त हम इ खैब, अपन इंतजाम कता स करब, से नइ हमरा, हमरो सरकार एते उमर नइ चाही l

    Then came the owls. “How much for you?” Chitragupta replied, “Forty for them as well.” The owls said, “Oh my lord. We can’t even see during the day, can see only in the night. And also where would we arrange a thing to eat. So, not for us, my lord. We also don’t want this many years.”

    त आई कालि में मनुखक उमर जे चालीस बरस भेलय, जवानी l चालीस बरस के उम्र में बाल बच्चा भेलय l सारा बात सेट अप भ जाइ छै l साइठम वर्ष जे भ जाइ छै, त बड़द के उमर भेलय, त बड़द के उमर जे भेलय से जेना पुरुख नौकरी करैयै, त अपना बाल बच्चा भेलय, त आब क्यो बाल बच्चा कहलकय, हो हमरा पढ़ाई लै किताब दिय, भोजन के इंतजाम क दिय l

    So in this dark era, human beings have their youth for forty years. By forty, they have kids. Things get settled in their life. By the time they turn sixty, they begin the life of oxen. So when they start their oxen life, it’s actually the age when humans start working at jobs, their kids say “Get us books. Get us food.” Like that.

    त पुरुख बड़द के उमर में जेना लठियबइ छै तहिना ओ लाठी खा क साइकिल चलबैत, पाइ के इंतजाम करैत, धिया पुता के भोजन के इंतजाम से करैत रहै छै l लाद लादल अइ बड़द के आ उ क रहल l

    So the human beings, like the oxen, get beaten for most of their life, keep getting treated roughly, earn money, and arrange food for their children. With heavy weight on the shoulders, these oxen keep doing their duty.

    जखन अस्सी बरस होइ छै, त कुकुर जे देलक उमर, त कहतय कि, है ओकरा त कहय छै जे घर नइ अइ, नइ आँगन अइ, धाप धाप केलक, परैल, त कुकुरक उम्र भ जाइ छै ओइ बूढ़ केI

    When the humans turn eighty, they enter the years given by the dogs. So just like dogs, who have no home and wherever they go they get kicked out, humans are treated the same way when they turn that old.

    कि, त ओ कहत, जे हय अहां किछ नइ बुझइ छिययl एक बच्चा भी जो होगा, जखने अस्सी बरख भेलय, त ओ बच्चो, हय अहां किछ नइ बुझइ छिययl हम जे बुझइ छियय से अहां बुझइ छियय ?अहां अनेरो टर टर करय छी l बेकार बेमतलब के बात अहां क रहलऊं है l

    Even a child would tell an old person, the moment they turn eighty, “Oh, you don’t understand anything. How could you possibly understand what I understand? You are just blabbering. You are talking nonsense.”

    उल्लू जे रहे, जखन आब उ सैकरा पर गेल, त उल्लू, जे हे हउ आब बीमार भ गेल बूढ़ l अस्सी स क्रॉस केलक, हो कनी पांजयर बदयल दै बेड सोल भ गेल यै, उठि नइ होइ यै, उठि नइ होइ यै, घाव भ गेल त ओकरा बेड सोल स बचौलक l

    Now humans become owls as they turn hundred. The old now get sick. When they cross eighty years, they would say, “Hello, please help me  roll over. I have bedsores. I can’t get up.” Then they are saved from bedsores. 

    भगवान के जे इ लीला इ उम्र छै, त उम्रक बंटवारा में बीस बरख क सब द देलखिन l मनुख के भेलय एक सौ बरख l

    This is God’s play, so he gave humans twenty years each (from other species) when allocating life years. Thus humans got a hundred years of life.

    बीस बरख के जे बरैथ गेलय त एक सौ वर्ष उम्र भ गेलय l तखन उ अपना के सुसज्जित बुझलक जे हम जे बड़दो के उम्र में भेलय त चालीस वर्ष त अपन छै, बीस बरख काटि क देलखिन बड़द वाला, साठि भेलय l

    Increasing repeatedly by twenty years, it came to be one hundred. Then humans thought themselves lucky, reflecting, “We already have forty years of our own and having gotten twenty years from the oxen, there are now  sixty for us.”

    त बड़द वाला में त जहिना बड़द के हर कंधा पर देलकय आ पीठी पर देलकय लाठी आ जोत रहल अय l त ओ लाठी खाइत जोत रहल अय त ओहिना लाठी खाइत ओ आदमी अपना बाल बच्चा के लेल, घर के लेल बड़द जेका काज क क इंतज़ाम केलकl

    So just like the oxen, who carry a heavy bow yoke on their shoulders and plough the fields, while their backs hit with a stick, humans also keep toiling for their kids and for their home.

    जखन साठि स एकसठम शुरू भेलय, अस्सी में गेलय त कुकुर जेका, हय अहां किछ नइ बुझइ छिययl अहां बेकार के अनेरो बसि क, हाँ हम जे बुझए छियय से अहां कता बुझबयl उल्लू जखन वै उल्लू ओकरा त दिन क सुझय नइ छै , ओ त राति क, त ओहो आब जे बेचारे तहन त ओ आन्हर भ गेला l अस्सी के बाद जखने गेल त आँखि,  पैर सब बैस गेलयl हो कनी नदी लागल उठा दे, पेशाब करब लाठी हाथ में धरा दै l आब ओ धिया पुता के कहि रहल अइl लोग जे, है बुढ़वा के देखी, बुढ़वा के देखी केलहा जे छै से अखन भोगि रहल अए l चौकी पर बैस क भोगि रहल अएl

    Like oxen, when they become sixty-one,like dogs when they turn eighty, “Hey, you don’t understand anything. Without rhyme or reason you keep talking. How could you understand what I know?” Like owls, they become blind and the poor souls can’t see during the day. Soon after they cross eighty, the legs and eyes go. “Hey, help me get up. Have to go to the bathroom. Get me my stick,” they then urge their kids. People say, “See that old man? He is reaping what he sowed through his life, sitting on his cot.”

    त उल्लू के उमर, भगवान अंतिम में उल्लू के उमर भगवान द दइ छथिनl आ अस्सी तक त कुत्ता वाला उमर, कुत्ता वाला उमर रहै छै l त यै उमरक बंटवारा भगवान चारि टा जीव छै चारु जीव में पक्षियो, जानवर l

    So God gives humans an owl’s life in the end. And a dog’s until eighty. So this is called the distribution of the lifespan. There are four creatures, birds and animals all together in this.

    Maithili Transcript

    भगवान के, भगवान के से देवान जी छलखिन  चित्रगुप्त, मतलब हुनकर सबटा हिसाब किताब रखनिहार चित्रगुप्त छलखिनl त ओइ ठाम भेलय जे ककरा जन्म जे भेलय यै, त जन्म के बंटवारा, उमर के बंटवारा हेतय, उमर के बंटवारा हेतय l त सब ओइ ठाम बेरा बेरी पहुंचल l

    त सबसे पहिने मनुष्य, मनुख गेल, जे अउ सरकार हमर कि उमर निर्धारित केलऊं है l जन्म त देलऊँ, हम जे इ पृथ्वी पर एलौ हैं त हमर उम्र कतेक अहां निर्धारित केलऊं? त कहलखिन कि जे कनी हमरा चित्रगुप्त के पूछा दियाl जन्म त हम द देलऊँ लेकिन हिसाब त हुनका लग में छैन l

    त चित्रगुप्त कहलखिन कि जे यउ, अहां के उमर, मनुख के उमर चालीस बरख रखलियय यैl ऐं, मनुख कहय छैन जे, सरकार जे इ जन्म देलऊँ, आ इ चालिसे बरख जीव l जवान हैब कि मरिए जैब, त से नइ त, अइ उम्र स त किछ नइ हुआ वाला अइl इ उम्र कि भेल जे चालिसे बरख अहां जीयब l ओ, त मनुख, अहां के उम्र चाही बेसी, ठीक छै l

    ता बीच में बड़द आयल, माल, माल-जाल l ओ जे आयल त ओ कहलखिन जे सरकार हमर कि उमर अइ? त हो चित्रगुप्त के पूछइ छियन l त चित्रगुप्त कहलखिन जे चालीस बरख l 

    सरकार नइ नइ, बाप रे बाप, इ चालीस बरख जे हमर उमर रखलौ ऐं से तीनिये बरखक जे उम्र हमरा होइ यै, कि किसान जे छै से गर्दन पर द दइ यै हर आ पीठ पर लाठी मारा लगय यै, से हम जे ओते दिन जीव, चालीस बरख, से तेसरे बरख में त गर्दन पर हर दइ यै आ ऊपर स पीटय यै खेत में l नइ नइ नइ, हमरा ऐते उमर सरकार नइ दिय l

    भगवान कहलखिन चित्रगुप्त के, “हो चित्रगुप्त, हिनका में से दस बरख उम्र से बढ़ा दहुन मनुख केl” त मनुखक उम्र भ गेलन चालीस आ दस पचास बरख l 

    त ठीक छै, ओइ ठाम से जखन फेर इ गेल, त आयल कुकुर (डॉग), सरकार हमर कि उमर निर्धारित छै? त चित्रगुप्त कनी कहुन जे कते उम्र छै निर्धारितl त अहूँ के उम्र चालीस बरख अइl 

    कुकुर कहय छैन, सरकार न हमरा कतो घर अइ, नइ आँगन अइ, नइ कतो हम जैब जे खेनाइ पिनाइ, जे जहि अंगना जाइ छी तहि अंगना में धाप धाप, मारा लाठी, लाबा लाठी एकरा, आवारा कुकुर सब l ओ अपन प्राण बचबैत कहलक जे सरकार हमरा जे एते उमर देब त लाठिये खाइत खाइत हम त मरि जैब, आ कता के भोजन देत l ओ चल गेल l

    तकरा बाद ओइ ठाम से आयल पक्षी में उल्लू l सरकार हमर कि उमर? त हो, तोरो त चालीसे बरख छ l 

    त ओहो बड़द वाला उमर दस बरख, कुकुर वाला उमर सेहो मनुख में दस बरख, त सतर बरख भ गेल मनुख के l

    तकरा बाद आयल उल्लूl  त तोहर कते उमर? त ओकरो चालीस बरख l अरी राम, हो सरकार हमरा त दिन क सूझबे नइ करइ यै, राति क सुझए यै, आ सेहो कि कहय छै त हम इ खैब, अपन इंतजाम कता स करब, से नइ हमरा, हमरो सरकार एते उमर नइ चाही l

    त आई कालि में मनुखक उमर जे चालीस बरस भेलय, जवानी l चालीस बरस के उम्र में बाल बच्चा भेलय l सारा बात सेट अप भ जाइ छै l साइठम वर्ष जे भ जाइ छै, त बड़द के उमर भेलय, त बड़द के उमर जे भेलय से जेना पुरुख नौकरी करैयै, त अपना बाल बच्चा भेलय, त आब क्यो बाल बच्चा कहलकय, हो हमरा पढ़ाई लै किताब दिय, भोजन के इंतजाम क दिय l

    त पुरुख बड़द के उमर में जेना लठियबइ छै तहिना ओ लाठी खा क साइकिल चलबैत, पाइ के इंतजाम करैत, धिया पुता के भोजन के इंतजाम से करैत रहै छै l लाद लादल अइ बड़द के आ उ क रहल l 

    जखन अस्सी बरस होइ छै, त कुकुर जे देलक उमर, त कहतय कि, है ओकरा त कहय छै जे घर नइ अइ, नइ आँगन अइ, धाप धाप केलक, परैल, त कुकुरक उम्र भ जाइ छै ओइ बूढ़ केI

    कि, त ओ कहत, जे हय अहां किछ नइ बुझइ छिययl एक बच्चा भी जो होगा, जखने अस्सी बरख भेलय, त ओ बच्चो, हय अहां किछ नइ बुझइ छिययl हम जे बुझइ छियय से अहां बुझइ छियय ?अहां अनेरो टर टर करय छी l बेकार बेमतलब के बात अहां क रहलऊं है l

    उल्लू जे रहे, जखन आब उ सैकरा पर गेल, त उल्लू, जे हे हउ आब बीमार भ गेल बूढ़ l अस्सी स क्रॉस केलक, हो कनी पांजयर बदयल दै बेड सोल भ गेल यै, उठि नइ होइ यै, उठि नइ होइ यै, घाव भ गेल त ओकरा बेड सोल स बचौलक l

    भगवान के जे इ लीला इ उम्र छै, त उम्रक बंटवारा में बीस बरख क सब द देलखिन l मनुख के भेलय एक सौ बरख l

    बीस बरख के जे बरैथ गेलय त एक सौ वर्ष उम्र भ गेलय l तखन उ अपना के सुसज्जित बुझलक जे हम जे बड़दो के उम्र में भेलय त चालीस वर्ष त अपन छै, बीस बरख काटि क देलखिन बड़द वाला, साठि भेलय l

    त बड़द वाला में त जहिना बड़द के हर कंधा पर देलकय आ पीठी पर देलकय लाठी आ जोत रहल अय l त ओ लाठी खाइत जोत रहल अय त ओहिना लाठी खाइत ओ आदमी अपना बाल बच्चा के लेल, घर के लेल बड़द जेका काज क क इंतज़ाम केलकl

    जखन साठि स एकसठम शुरू भेलय, अस्सी में गेलय त कुकुर जेका, हय अहां किछ नइ बुझइ छिययl अहां बेकार के अनेरो बसि क, हाँ हम जे बुझए छियय से अहां कता बुझबयl उल्लू जखन वै उल्लू ओकरा त दिन क सुझय नइ छै , ओ त राति क, त ओहो आब जे बेचारे तहन त ओ आन्हर भ गेला l अस्सी के बाद जखने गेल त आँखि,  पैर सब बैस गेलयl हो कनी नदी लागल उठा दे, पेशाब करब लाठी हाथ में धरा दै l आब ओ धिया पुता के कहि रहल अइl लोग जे, है बुढ़वा के देखी, बुढ़वा के देखी केलहा जे छै से अखन भोगि रहल अए l चौकी पर बैस क भोगि रहल अएl

    त उल्लू के उमर, भगवान अंतिम में उल्लू के उमर भगवान द दइ छथिनl आ अस्सी तक त कुत्ता वाला उमर, कुत्ता वाला उमर रहै छै l त यै उमरक बंटवारा भगवान चारि टा जीव छै चारु जीव में पक्षियो, जानवर l